جعفر سبحانی
| |
اطلاعات فردی | |
---|---|
لقب | آیتالله • آیتاللهالعظمی |
تاریخ تولد | ۱۳۰۸ش |
محل زندگی | قم |
اطلاعات علمی | |
استادان | آیتالله بروجردی • سید محمد حجت کوهکمرهای • امام خمینی |
محل تحصیل | تبریز • قم |
تألیفات | الموجز فی علم الأصول • فروغ ابدیت • تفسیر موضوعی، المحاضرات. |
فعالیتهای اجتماعی-سیاسی | |
اجتماعی | مرجع تقلید شیعیان |
وبگاه رسمی |
جعفر سبحانی (متولد ۱۳۰۸ش) از مراجع تقلید شیعه و اساتید حوزه علمیه قم. وی در فقه، اصول، تفسیر و علم کلام تخصص دارد. سبحانی از مدیران دارالتبلیغ اسلامی و نویسندگان مجله مکتب اسلام در سالهای پیش از انقلاب اسلامی ایران و نماینده مردم آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان قانون اساسی بود. وی مؤسس مرکز تخصصی کلام اسلامی در حوزه علمیه قم است و آثار متعددی درباره علوم اسلامی نوشته است. کتابهای الموجز، فروغ ابدیت، منشور جاوید (تفسیر موضوعی قرآن)، آیین وهابیت، منشور عقاید امامیه از جمله آنهاست. برخی از آثار او از کتابهای درسی حوزههای علمیه بهشمار میرود.
زندگینامه و تحصیلات
آیتاللّه جعفر سبحانی در ۲۰ فروردین ۱۳۰۸ش در تبریز متولد شد. پدرش شیخ محمدحسین سبحانی خیابانی بود. جعفر سبحانی پس از تحصیلات ابتدایی، کتابهای گلستان، بوستان، تاریخ معجم، نصاب الصبیان و ابواب الجنان را خواند. در ۱۴ سالگی وارد مدرسه علمیه طالبیه تبریز شد. علوم ادبی را پیش حسن نحوی و علیاکبر نحوی، و بخشی از مُطول، منطق منظومه و شرح لمعه را در درس محمدعلی مدرس خیابانی شرکت کرد.
با ظهور فرقه دمکرات به رهبری پیشهوری در سال ۱۳۲۵ش و تشکیل حکومت خودمختار در منطقه آذربایجان، آیتالله سبحانی به قم مهاجرت کرد و باقیمانده فرائد الاصول را در درس محمد مجاهدی تبریزی (۱۳۲۷-۱۳۷۹ق) و میرزا احمد کافی (۱۳۱۸-۱۴۱۲ق) و کفایة الاُصول را در درس آیتاللّه گلپایگانی شرکت کرد.
آیتاللّه سبحانی در کنار تحصیل دروس فقه و اصول به یادگیری فلسفه، کلام و تفسیر مشغول شد. در تبریز شرح قواعد العقائد را پیش سید محمد بادکوبهای آموخته بود و در حوزه علمیه قم در درسهای منطق و شرح منظومه و اسفار اربعه علامه طباطبایی شرکت کرد و همزمان، در جلسه شبهای پنجشنبه و جمعه علامه طباطبائی حاضر میشد. او بعد از انتشار کتاب اصول فلسفه و روش رئالیسم به خواست علامه، کتاب اصول فلسفه را به عربی ترجمه کرد که نخستین جلد آن با مقدمه علامه طباطبایی به چاپ رسید.
فعالیتهای علمی ـ فرهنگی
آیتالله سبحانی در زمینه آموزش و فرهنگ، فعالیتهای بیشتری داشته است. تدریس، تألیف کتابهای درسی، تأسیس موسسه تخصصی کلام از جمله آنها است.
تدریس
آیتالله سبحانی، از سال ۱۳۲۱ش درسهای مقدماتی حوزه را تدریس را شروع کرد و بعدها ۷ سال کتاب مطول، چند دوره معالم و لمعتین، ۷ دوره فرائدالاصول شیخ انصاری، چند دوره مکاسب و کفایه و پنج مرتبه شرح منظومه را تدریس کرد. وی از سال ۱۳۵۴ش مشغول به تدریس خارج فقه و اصول است.
وی پنج دوره خارج اصول و هر دوره در ۶ سال، تدریس کرده و هم اکنون ششمین دوره آن را تدریس میکند. تقریرات یک دوره کامل آن در ۴ جلد به نام «المحصول فی علم الأُصول» و «ارشاد العقول الی علم الاصول» منتشر شده است. او در سالهای تدریس خارج فقه،این بخشها را تدریس کرده است: کتب زکات، حدود، دیات، قضاء، مضاربه (دو بار)، مکاسب محرمه، خیارات، ارث، طلاق، نکاح و خمس. او همچنین کتاب اسفار اربعه را تدریس کرده است. آیتالله سبحانی همچنین به آموزش عقاید، رجال، درایه، تاریخ اسلام و تشیع، ملل و نحل، تفسیر و ادبیات پرداخته و برای هریک از آنها کتابهایی منتشر کرده است.
شاگردان
در طیّ سالیان طولانی تدریس آیتالله جعفر سبحانی -حدود ٧٠ سال- هزارها نفر از دروس ایشان بهره بردهاند؛ از جمله افراد ذیل قابل یادکردن هستند:
- رضا استادی
- مهدی شبزندهدار
- یوسف صانعی
- علی ربانی گلپایگانی
- عبدالحسین خسروپناه
- مهدی هادوی تهرانی
تألیف کتابهای درسی حوزه
پس از انقلاب اسلامی، شورای مدیریت حوزه علمیه قم، تدوین متون آموزشی در برخی از رشتههای علوم اسلامی را مطرح کرد. آیتالله سبحانی در چهار رشته از علوم اسلامی رجال، عقاید، فرق و مذاهب برای حوزه علمیه کتاب نوشت. در رشته عقاید، کتاب «المحاضرات فی الالهیات» (تلخیص كتاب ۴ جلدی «الالهیات على هدى الكتاب و السنّة و العقل» توسط على ربانى گلپایگانى)، و درباره مذاهب اسلامی کتاب «بحوث فیالملل والنحل» را در ۸ جلد تالیف کرد، که خلاصه این دو کتاب، با دو کتاب دیگر او «کلیات فیعلم الرجال» و «اصول الحدیث و أحکامه» جزو کتابهای درسی رسمی طلاب حوزه علمیه قرار گرفته است.
مؤسسه آموزش عالی امام صادق(ع)
مرکز تخصصی علم کلام حوزه علمیه قم به منظور آموزش رشته تخصصی علم کلام از سال ۱۳۷۰ش در حوزه علمیه و زیر نظر آیتالله سبحانی تأسیس شد که در حال حاضر اصلیترین مرکز تخصصی کلام در حوزه علمیه است و در مقاطع سطح دو (کارشناسی)، سطح سه (ارشد) و سطح چهار (دکتری) برقرار است. همچنین مجله کلام اسلامی نیز توسط این مرکز منتشر میشود.
مکاتبات
بعد از مصاحبه عبدالکریم سروش با میشل هوبینک با عنوان «کلام محمد»، درباره قرآن در آذر ۱۳۸۶، آیتالله جعفر سبحانی نامهای انتقادی به سروش ارسال کرد. دو نامه از سروش خطاب به آیتالله سبحانی، با عنوان «بشر و بشیر» و «طوطی و زنبور» و متقابلاً دو نامه از آیتالله سبحانی خطاب به او، با عناوین «دکتر سروش به آغوش اسلام بازگردد» و «دومین نامه آیتالله سبحانی به دکتر سروش» منتشر شد. سال ۱۳۹۱ش این گفتگوها در کتاب «مسئله وحی» منتشر شد.
فعالیتهای اجتماعی-سیاسی
در جریان واقعه ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ش و دستگیری امام خمینی، آیتالله سبحانی از کسانی بود که نامه اعتراضی فضلای حوزه قم به هیأت دولت وقت را امضا کرد. همچین از امضاکنندگان نامهای به حسنعلی منصور، نخستوزیر وقت در اسفند ۱۳۴۲ش بود که طی آن به ادامه زندانیشدن امام خمینی و جمعی از علما اعتراض شد. وی در جریان انتقال امام خمینی از ترکیه به نجف اشرف نیز متن تلگرام فضلا در حمایت از امام را امضا کرد. آیتالله سبحانی بعد از درگذشت سید مصطفی خمینی، به امام خمینی تسلیت گفت.
تأسیس مجله مکتب اسلام
جعفر سبحانی در کنار مکارم شیرازی، مصطفی زمانی و داوود الهامی، سید هادی خسروشاهی، علی حجتی کرمانی، رضا گلسرخی کاشانی و حاج آقا مجتبی عراقی از گردانندگان اصلی دارالتبلیغ اسلامی بودند. این مرکز در سال ۱۳۴۴ش با هدف تربیت مبلغ دینی و مقابله با تبلیغات ضد دین و ضدشیعی، توسط آیتالله شریعتمداری در قم تأسیس شد. آیتالله سبحانی ضمن کمک به اداره این مرکز، تدریس و سخنرانی میکرد.
در سالهای ۱۳۳۷و ۱۳۳۸ش وی و گروهی از فضلای حوزه به رهبری برخی از مراجع وقت مجله، درسهایی از مجله مکتب اسلام را تأسیس کردند. سبحانی یکی از نویسندگان ثابت مجله بود. در حال حاضر نیز صاحب امتیاز آن بوده و مجله، تحت سرپرستی او منتشر میشود.
خبرگان قانون اساسی
آیتالله سبحانی ذیل برخی از اعلامیههای مدرسین حوزه علمیه قم علیه رژیم پهلوی را امضا کرده است. او پس از پیروزی انقلاب اسلامی با رای مردم نماینده استان آذربایجان شرقی در مجلس خبرگان قانون اساسی شد.
مرجعیت
آیتالله سبحانی با درگذشت آیتالله شیخ جواد تبریزی در ۲۹ آبان ۱۳۸۶ش و به درخواست گروهی از مردم آذربایجان، رساله عملیه خود را منتشر کرد.
آثار و تالیفات
آیتالله سبحانی تألیفات متعددی درباره علوم دینی دارد از جمله تفسیر، حدیث، فقه، اصول، کلام، تاریخ، فلسفه، ملل ونحل، رجال، درایه، علوم ادبی، دفاع از تشیع، نقد وهابیت و موضوعات دیگر نگاشته است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ انصاری قمی، حضرت آیةالله شیخ جعفر سبحانی، ۱۳۷۷ش، ص۸.
- ↑ ، پایگاه اطلاعرسانی آیتالله جعفر سبحانی.
- ↑ ، پایگاه اطلاعرسانی آیتالله جعفر سبحانی.
- ↑ ، پایگاه اطلاعرسانی آیتالله جعفر سبحانی.
- ↑ ، پایگاه اطلاعرسانی آیتالله جعفر سبحانی.
- ↑ ، پایگاه اطلاعرسانی آیتالله جعفر سبحانی.
- ↑ صالح، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ۱۳۸۵ش، ج۳، ص۴۰.
- ↑ ، خبرگزاری فارس.
- ↑ ، سایت مرکز تخصصی علم کلام.
- ↑ ، خبرگزاری مهر.
- ↑
- ↑ مهدیپور و دیگران، گلشن ابرار، ج۵، ص۶۰۷.
- ↑ مهدی پور و دیگران، گلشن ابرار، ج۵، ص۶۰۷.
- ↑ مهدی پور و دیگران، گلشن ابرار، ج۵، ص۶۰۷.
- ↑ مهدی پور و دیگران، گلشن ابرار، ج۵، ص۶۰۷.
- ↑ جعفریان، جریانها و سازمانهای مذهبی-سیاسی ایران (۱۳۲۰-۱۳۵۷)، ۱۳۷۸، ص۳۳۹.
- ↑ جعفریان، جریانها و سازمانهای مذهبی-سیاسی ایران (۱۳۲۰-۱۳۵۷)، ۱۳۷۸، ص۳۲۸.
- ↑ جعفریان، جریانها و سازمانهای مذهبی-سیاسی ایران (۱۳۲۰-۱۳۵۷)، ۱۳۷۸، ص۴۲۳.
- ↑ ، سایت دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
- ↑ ، پایگاه اطلاعرسانی آیتالله جعفر سبحانی.
منابع
- زندگینامه آیتالله سبحانی، پایگاه ، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۹/۱۰.
- جعفریان، رسول، جریانها و سازمانهای مذهبی-سیاسی ایران(۱۳۲۰-۱۳۵۷)، تهران، انتشارات خانه کتاب، ۱۳۷۸ش.
- صالح، سید محسن، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، از آغاز تا اکنون، تهران، مرکز اسناد اسلامی، ۱۳۸۵ش.
- کتاب "مسئله وحی" منتشر شد، ، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۹/۱۰.
- مهدی پور، محمود و دیگران، گلشن ابرار، ج۵، قم، انتشارات نورالسجاد، ۱۳۸۴ش.
- مسئله وحی: با نگاهی به مکاتبات آیتالله سبحانی و دکتر سروش، ، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۹/۳.
- اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی، ، تاریخ بازدید ۱۳۹۶/۹/۱۰.
- انصاری، ناصرالدین، حضرت آیةالله شیخ جعفر سبحانی، کتاب ماه دین، اردیبهشت ۱۳۷۷ش، شماره ۶ و ۷.
پیوند به بیرون
- مراجع تقلید ساکن قم
- مراجع تقلید قرن ۱۴ (شمسی)
- مراجع تقلید قرن ۱۵ (قمری)
- شاگردان آیتالله بروجردی
- نمایندگان مجلس خبرگان قانون اساسی در ایران
- اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم
- مفسران شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- شاگردان علامه طباطبایی
- شاگردان امام خمینی
- اصولیان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- متکلمان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- شرححالنویسان شیعه قرن ۱۴ (شمسی)
- شاگردان سید محمد حجت کوهکمری
- مدرسان حوزه علمیه قم قرن ۱۴ (شمسی)
- دانشآموختگان حوزه علمیه قم (پس از سال ۱۳۰۰ شمسی)